-
1 хъал
-
2 хъал
I1. ამაყი; მედიდური, ქედმაღალი, ამპარტავანი; თავდაჯერებული2. სიამაყეIIფხიზლობა, მღვიძარება, გამოღვიძებაхъал уын სიფხიზლე, უძილობა -
3 хъал
I 1. прил.1) гордый; самоуверенный2) спесивый, надменный2. сущ. II1. бодрствующий2. бодрствование; пробуждение; бдение- хъал уын -
4 хъал ун
а) быть богат; обогащатьсяб) быть гордым; гордитьсяв) быть спесивым, надменным -
5 хъал цæун
-
6 хъал кæнын
1) зазнаваться; важничать2) будить -
7 хъал уын
1) гордиться; быть гордым2) быть спесивым, надменны3) бодрствовать, не спать -
8 хъал кæнун
-
9 хъалæнкари
см. хъаланкари -
10 цæхъал
-
11 цæхъал-мухъул
-
12 æрбацæхъал
-
13 бацæхъал кæнун
б) плеснуть -
14 цæхъал кæнун
-
15 цæхъал-мухъул кæнун
взбалтывать(ся), волновать -
16 æрбацæхъал кæнун
-
17 Даргъ-Къох
-
18 дарын
1) разводить, держать; иметьфос дарын – держать скот
2) содержатьбинонты дарын – содержать семью
исты сыгъдæг дарын – содержать в чистоте что-либо
3) носить, одеваться (во что-либо)урс дарæс дарын – носить светлое платье (светлую одежду)
4) быть должным (кому-л.)æз уымæй дарын дæс туманы – я ему должен десять рублей
5) быть обязанным, быть должнымцы дæ дарын? – чем я тебе обязан?
6) ставить, считатьсяницæмæ дарын – ни во что не ставить, не считаться
7) вмешиватьсядæ дзых ардæм ма дар – не вмешивайся
бон изæрмæ хызæй дарынц – с утра до вечера бездельничают
9) в составных глаголах выступает как вспомогательный глагол при именной части, напр.:дымгæмæ дарын – веять (зерно)
хъыгдарын – мешать, препятствовать
зæрдыл дарын – помнить
хæс дарын – задолжаться
ком дарын – держать пост, поститься
фæндаг дарын – держать путь, убираться
хи дарын –держаться, соблюдать порядок
адæмы ’хсæн хи дарын зонын хъæуы – среди людей (в обществе) надо уметь держаться
хи хъал дарын – быть высокомерным, чванливым
-
19 дзурæг
(мн. дзурджытæ)1. прил.1) говорящий2) зовущий, призывающий2. сущ.1) оратор2) перен. тот, кто просит чьей-либо руки; женихЧызгæй дæр мыл уыйбæрц дзурджытæ нæ уыди. – Даже в девичестве у меня не было столько женихов. (Гуыцмæзты А., Дæ уды фарн)
Цалынмæ йыл дзурæг арæх ис, уæдмæ йæхи хъал кæндзæн, стæй иу ницæйаг лæгмæ фæцæудзæн. – Пока у нее (девушки) бывает много женихов, она держит себя надменно, потом же выходит замуж за какого-нибудь никчемного мужчину. (Коцойты А., Фыдæбоны чызг)
-
20 лæгарæх
богатый (т.е. имеющий большое кол-во) мужчинами (о фамилии, семье, народе и т.п.)Хъоротæ – стыр, хъал мыггаг – лæгарæх, зæххарæх, Кодзыртæ та – чысыл, тæнæг мыггаг, лæгцух, зæхцух. – Фамилия Короти – большая, гордая – мужчин много, земли – вдосталь, а Кодзирти – маленькая, жалкая фамилия, без мужчин, без земли. (Дзуццаты Х.-М., Уац «Мæрдтыбæсты фæсмон кæндзæн?»)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
ХЪАЛÆЙ ХЪАЙЛА ЦÆГЪДЫН — Буц, хъал цард кæнын, хъал митæ кæнын. Зурабæн уыд фырт Джиуæр, кæмдæр хуыцауы æлгъыст... Йæ фырхъалæй хъайла цагъта. (Ф. 1990, 2.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪАЛ КАЛЫН — Схъæл митæ кæнын, искæй хъыг дарын, мæстæй марын, риуы æмбæрц цæуын. Цы йын кодтон, йæ хъал мыл цы калы? (Беджызаты Ч. Ссыгъди цард.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
хъал — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
ÆНÆФÆНЫКÆЙ ХЪАЛ — Æнæ ис, æнæ фæллойæ йæхи бæрзæндты чи хæссы, йæ алыварс уæвджытæй йæхи бæрзонддæр чи кæны, ахæм. – Гъо, гъо, зонæм æй, Бæдтуйы æнæфæныкæй хъал фырт у. Мæнæ йе рчъитæ йæ дæлармы, афтæмæй адæмы фæстæ хидкалгæ чи сæпп кодта æнæ бæхæй. (Биазырты Д.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
зæрдæхъал — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
ФЫНÆЙÆ ХЪАЛ КÆНЫН — Уæнгуагъддзинады уавæрæй, æндзыгдзинадæй фервæзын, хи сцырддзаст кæнын. Воспрянуть ото сна … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆНÆХÆЛАФÆЙ ХЪАЛ — Æнæ ис, æнæ фæллойæ йæ алыварс уæвджытæй йæхи уæлдæр чи кæны, ахæм. Фæлæ хъуыддаг уый мидæг ис, æмæ ды ахæстоны бадтæ æмæ... цыдæр сын сæ фæндæгтæ æхгæнынц фæйнæрдыгæй, ацы æнæхæлафæй хъалтæ сæ дзыхтæ ныххæлиу кодтой. (СИ. 1990. 189.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
Хал — Покинутое село Хал лезг. Хъал Страна РоссияРоссия … Википедия
АЛÆФ — Сохъхъыр уæйыг Æфсæроны хъал фырт. Нартæ Зилахары сарæзтой стыр симд, ахæм симд, æмæ зæхх сæ быны рызти. Симды Нарты гуыппырсартæй иу дæр нæ уыди, – нæдæр Уырызмæг, нæдæр Сослан, нæдæр Батрадз. Алæф сæм хохæй бынмæ касти æмæ загъта: «Цон, æмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БУРÆФÆРНЫГ — Борæты мыггаджы зындгонддæр æмæ хъæздыгдæр лæгтæй иу. Æдзух быцæуы ис Æхсæртæггатимæ. Хъал æмæ ныфсджын уыд йæ фырттæй æмæ сæ буц дардта, уыдис сын иу уæлдзармæй хорасан худтæ, иу фæсмынæй – куырæттæ, иу сæракæй – зæнгæйттæ æмæ дзабыртæ. Хæстон… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ÆФСÆРОН — Сохъыр уæйыг. Нарты кадджыты цæры уæлхох ран. Адæмон сфæлдыстад иртасджытæ йæ хонынц авдсæрон. Æвæццæгæн, растдæр уыдзæн, йæ ном ын æфсæримæ куы бабæттæм, уæд. Ома, стыр æфсæрджын. Куыд фæсохъыр, уый тыххæй та нын бæлвырд дзуры кадæг «Батрадз æмæ … Словарь по этнографии и мифологии осетин
